Δημόσιες Σχέσεις & Αθλητικά Σωματεία: Όταν οι… buisiness «εισβάλλουν» στα σπορ
Οι Δημόσιες Σχέσεις, παρότι ως φαινόμενο και ως ανθρώπινη δραστηριότητα υφίστανται από τότε που υπάρχει ανθρώπινος πολιτισμός, ως επιστημονικό «εργαλείο» και ως αντικείμενο έρευνας και μελέτης εμφανίστηκαν την δεκαετία του 1970 και πιο συγκεκριμένα στα μέσα αυτής. Τότε που ο αθλητισμός, μέσω της εξέλιξης της τεχνολογίας καθώς και άλλων παραγόντων που θα αναλύσουμε στη συνέχεια, βρισκόταν σε μεταβατικό στάδιο. Από ένα κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο προερχόταν από τις λαϊκές μάζες και απευθυνόταν σε αυτές, μετατρεπόταν σε μία επιχειρηματική ενασχόληση αρκετά προσοδοφόρα και με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης και επενδύσεων.
Από τη στιγμή, λοιπόν, που ο αθλητισμός αποτέλεσε τις τελευταίες δεκαετίες ένα -ταχύτατα αναπτυσσόμενο- πεδίο επενδύσεων και εισέβαλε στην κοινωνική σφαίρα ως τέτοιο, διαμορφώνοντας παράλληλα ιδεολογίες, συνειδήσεις, οικονομικές και πολιτικές ισορροπίες, η απουσία Δημοσίων Σχέσεων θα μπορούσε να θεωρηθεί καταστροφική για τους οργανισμούς και τα σωματεία του παγκόσμιου αθλητικού «γίγνεσθαι».
Είναι γεγονός πως τον 21ο αιώνα τόσο ο αθλητισμός, όσο και τα επαγγελματικά -κατά βάση- σωματεία, έχουν περάσει στο επόμενο επίπεδο. Έχουν αποκτήσει πλήρη εμπορική υπόσταση και αποτελούν Ανώνυμες Εταιρείες, με μετοχικό κεφάλαιο, έσοδα, έξοδα και επενδύσεις. Πριν μερικές δεκαετίες, η ομάδα και το έμβλημα αυτής στη φανέλα, στο μέρος της καρδιάς, ήταν πάνω από όλους και από όλα. Η ιδέα που κάθε σωματείο πρέσβευε αποτελούσε «νόμο»… απαράβατο. Λίγοι ήταν αυτοί που έθεταν ως αυτοσκοπό της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας την προσοδοφόρα ενασχόλησή τους με ένα επαγγελματικό αθλητικό κλαμπ. Εν έτει 2022 τέτοιες στρατηγικές δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά… κανόνα.
Κι αφού τα σωματεία, πλέον, είτε ανήκουν -στην πλειονότητά τους- σε επιχειρηματικούς ομίλους, είτε αποτελούν αυτόνομες επιχειρήσεις, βασικό συστατικό της εύρυθμης και -πάνω από όλα- κερδοφόρας λειτουργίας τους αποτελούν οι Δημόσιες Σχέσεις. Αυτό σημαίνει πως κάθε αθλητικό επαγγελματικό κλαμπ, διαθέτει στους κόλπους του μία ομάδα επικοινωνιολόγων και άλλων επαγγελματιών από τον χώρο των Δημοσίων Σχέσεων, οι οποίοι φροντίζουν να θέσουν σε εφαρμογή μία συγκεκριμένη τακτική, έτσι ώστε να διασφαλιστεί τόσο η συνοχή, η ομόνοια και η σύμπνοια εντός του κλαμπ, όσο και η εξωστρέφεια αυτού, μέσω των ομαλών σχέσεών του με δημοσιογράφους, οπαδούς, εξωτερικούς συνεργάτες και όλους όσους σχετίζονται με οποιονδήποτε τρόπο με αυτό.
Οι άνθρωποι, λοιπόν, που είτε περιτριγυρίζουν, είτε αποτελούν κομμάτι, του εκάστοτε σωματείου, με μία καλή εφαρμογή των Δημοσίων Σχέσεων, αναπτύσσουν θετικά συναισθήματα (πχ θαυμασμό) για αυτό και τις δραστηριότητές του. Μέσω των Δημοσίων Σχέσεων, κάθε ομάδα επιδιώκει να κάνει γνωστή τη φιλοσοφία και το όραμα της στο ευρύ κοινό, να ωθήσει τους φιλάθλους να γνωρίσουν την ιστορία της και τις αξίες τις οποίες πρεσβεύει, καθώς και να διατρανώσει την κουλτούρα που την διέπει.
Όλα τα παραπάνω διαδραματίζουν μείζονα ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία του σωματείου και ουσιαστικά αποτελούν το πρώτο «σκαλί» ώστε να δημιουργηθεί ένα δυνατό και ευρέως γνωστό brandname, που θα δώσει το δικαίωμα στο τμήμα marketing να διεκδικήσει μεγαλύτερα χορηγικά πακέτα κλπ. Έτσι, λοιπόν, ένα κλαμπ καθίσταται βιώσιμο και -γιατί όχι- προσοδοφόρο, ενώ συγχρόνως αποκτά «προβάδισμα» έναντι παρόμοιων «επιχειρήσεων», με τους ίδιους στόχους.
Επιπροσθέτως, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, οι Δημόσιες Σχέσεις, όχι μόνο δεν απουσιάζουν, αλλά λαμβάνουν χώρα και σε αυτό το πεδίο ποικιλοτρόπως, κάνοντας έντονη την παρουσία τους στη δημόσια σφαίρα του κόσμου των social media. Μέσω του νέου αυτού διαύλου επικοινωνίας με οπαδούς, φίλαθλο κοινό, απλούς ανθρώπους, αλλά και υποψήφιους χορηγούς-επενδυτές, κάθε κλαμπ μπορεί «να πιάσει τον παλμό της κοινωνίας» και να εφαρμόσει επάνω σε αυτά τα στοιχεία που μπορεί να αποκομίσει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καινοτόμες ιδέες και νέες στρατηγικές Δημοσίων Σχέσεων.
Οι αριθμοί των followers, των likes, τα σχόλια και τα «τιτιβίσματα» (twitter posts) του κόσμου αποτελούν ένα σημαντικό feedback, για την επικοινωνιολογική ομάδα κάθε αθλητικού σωματείου, η οποία εάν τα αξιοποιήσει σωστά, μπορεί να υπολογίσει σε μετρήσιμα -πλέον- μεγέθη τον αντίκτυπο που έχει το κλαμπ στην κοινωνία και τη συνείδηση του φίλαθλου κοινού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα σωστής διαχείρισης των Δημοσίων Σχέσεων και αξιοποίησης των ευεργετικών τους αποτελεσμάτων, αποτελεί η Αυστραλιανή ποδοσφαιρική ομάδα Queensland Roar FC. Το 2007, έχοντας περάσει 2 χρόνια από τη δημιουργία του Αυστραλιανού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου «A-League», το συγκεκριμένο σωματείο, καθώς και τα υπόλοιπα 8 τα οποία συνέθεταν το πρωτάθλημα, επιχείρησαν να ανακαλύψουν τον λόγο για τον οποίο το άθλημα το ποδοσφαίρου -και ειδικότερα η λίγκα που συναποτελούσαν- δεν προσέλκυε όσο κοινό προσδοκούσαν, σε αντίθεση με το ράγκμπι και άλλα αθλήματα.
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας ανέδειξαν την ανάγκη εφαρμογής στρατηγικού πλάνου Δημοσίων Σχέσεων. Όταν η Queensland Roar FC έθεσε συγκεκριμένους στόχους όπως, την εδραίωση της αντίληψης πως η ομάδα εκπροσωπεί την περιφέρεια και την τοπική κοινωνία, αλλά και την ενθάρρυνση των γυναικών, των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες και των μεταναστών να εμπλακούν με οποιονδήποτε τρόπο στο άθλημα, τότε ήταν που το σκηνικό άλλαξε και η ομάδα απέκτησε δημοφιλία και ευρεία αποδοχή από την τοπική κοινωνία.
Όλα τα παραπάνω έγιναν πράξη με εκδηλώσεις, διαφημιστικά σποτ και άλλες δημοφιλείς πρακτικές της προηγούμενης δεκαετίας. Πλέον με την εμφάνιση των social media οι επαγγελματίες των Δημοσίων Σχέσεων, έχουν αποκτήσει άλλο ένα μέσο εφαρμογής των σχεδίων τους.
Την τελευταία δεκαετία, είναι σύνηθες το φαινόμενο, όταν ένα αθλητικό σωματείο βρίσκεται σε περίοδο κρίσης (οικονομικής, αγωνιστικής κ.ά.) ή βάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες, το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων, με «όπλο» τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να αναλαβαίνει την υπεράσπιση και την διατήρηση της ακεραιότητας του, μέσω ανακοινώσεων, αλλά και project τα οποία τρέχουν μέσω των social media. Ειδικότερα, μέσω διαδικτυακών παιχνιδιών (πχ κουίζ), διαγωνισμών, giveaways και παρόμοιων πρακτικών, καθίσταται εφικτή η βελτίωση των «διαπροσωπικών σχέσεων» με τους φίλους της ομάδας και του προφίλ που αυτή εξωτερικεύει.
Δεν είναι λίγες οι φορές που το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων κάθε σωματείου, πέρα από το να διατηρήσει ισχυρές τις διαπροσωπικές σχέσεις στο εσωτερικό του και να βελτιστοποιήσει την αντίληψη της δημόσιας σφαίρας για αυτό, καλείται να αντιμετωπίσει ιδιόμορφες «απειλές», που θέτουν τη φήμη του σε κίνδυνο. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα όταν στις αρχές του αιώνα η αμερικανική ομάδα μπέιζμπολ Houston Astros, δέχθηκε να δώσει στο γήπεδό της, το όνομα της εταιρείας που αποτελούσε τον βασικό της χορηγό εκείνη την περίοδο, της Enron. Ο σάλος που προκλήθηκε μετά τη χρεοκοπία της τελευταίας και οι αποκαλύψεις οι οποίες ήρθαν στο φως σχετικά με τα σκάνδαλα στα οποία είχε εμπλακεί (διαρροή πληροφοριών, καταστροφή αρχείων κ.ά.) κατέστησαν απαραίτητους τους λεπτούς χειρισμούς από το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων. Όταν αυτό δε λειτούργησε σωστά, η κατάσταση τέθηκε πλέον εκτός ελέγχου.
Στην διαχείριση τέτοιων περιστάσεων, πρωταρχικό ρόλο διαδραματίζει η σχέση του εκάστοτε αθλητικού σωματείου με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Άλλωστε, τα τελευταία αποτελούν έναν πολύ βασικό «δίαυλο επικοινωνίας» μεταξύ κλαμπ και κοινωνίας, διαμορφώνοντας συνειδήσεις και μεταβάλλοντας αντιλήψεις, κάτι το οποίο -πρακτικά- σημαίνει πως μόνο οι καλές σχέσεις μεταξύ των δύο «πόλων», μπορούν να καταστήσουν δυνατή την διασφάλιση των ισορροπιών.
Έρευνες καταδεικνύουν πως καθίσταται απαραίτητη η καλλιέργεια καλών σχέσεων με συγκεκριμένα Μέσα Ενημέρωσης και ειδικότερα, συγκεκριμένους δημοσιογράφους, έτσι ώστε να μην εκμεταλλευτούν τυχόν «διαρροές» πληροφοριών από μέλη της ομάδας, οι οποίες μόνο προβλήματα μπορούν να προξενήσουν. Η στάση του συλλόγου σε κάθε περίπτωση πρέπει -σύμφωνα με ερευνητικά αποτελέσματα- να είναι διαφανής και οι θέσεις του να είναι γνωστές στη δημόσια σφαίρα. Σήμερα, λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, μέσω της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί ταχύτατα ένα κλαμπ να ξεκαθαρίσει τη θέση του πάνω σε ζητήματα που απασχολούν το φίλαθλο κοινό.
Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, είναι απαραίτητη η εφαρμογή συγκεκριμένης στρατηγικής εξωτερικών Δημοσίων Σχέσεων από την πλευρά του αντίστοιχου τμήματος κάθε ομάδας. Για παράδειγμα, παρατηρούμε συχνά να διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις, όπως φιλικά παιχνίδια, παιχνίδια επίδειξης, τελετές και βραβεύσεις. Σκοπός όλων αυτών είναι να τραβήξει επάνω του το σωματείο τα φώτα της δημοσιότητας, κάτι το οποίο θα έχει πολλά μακροπρόθεσμα, αλλά και βραχυπρόθεσμα για αυτό οφέλη (αύξηση χορηγικών πακέτων, τηλεοπτικά δικαιώματα για την ζωντανή κάλυψη των εκδηλώσεων από τηλεοπτικούς σταθμούς κλπ.).
Συνοψίζοντας, οι Δημόσιες Σχέσεις ως επιστήμη και ως «εργαλείο» των αθλητικών σωματείων, διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην ομαλή και αδιάβλητη λειτουργία του καθενός από αυτά, διαμορφώνοντας ουσιαστικά το προφίλ και το brand του, αφηγούμενες την ιστορία του και διατρανώνοντας τις αξίες και τα ιδανικά των ανθρώπων που το απαρτίζουν. Μέσω της ύψιστης δημοκρατικής διαδικασίας που είναι ο διάλογος και της διαρκούς «επικοινωνίας» με την κοινωνία, οι Δημόσιες Σχέσεις κρατούν ενήμερη την κοινή γνώμη για ό,τι έχει να κάνει με το σωματείο, ενώ συγχρόνως διαμορφώνουν την επικοινωνιακή διαχείριση κρίσεων που τυχόν ανακύψουν σχετικά με το κλαμπ. Με λίγα λόγια, έχοντας ανθρωποκεντρική προσέγγιση σε κάθε περίσταση οι Δημόσιες Σχέσεις αποτελούν τα ισχυρά θεμέλια κάθε αθλητικού σωματείου.
