Ανακωχή των Χριστουγέννων 1914: Ποδόσφαιρο στα χαρακώματα – Μύθος ή πραγματικότητα;
Λέγεται, πως όσο πιο μεγάλο είναι ένα ψέμα, τόσο πιο εύκολα γίνεται πιστευτό από τους ανθρώπους. Πολλές φορές, πιστεύουμε σε έναν μύθο και θεωρούμε πέρα για πέρα αληθινή μια ψευδαίσθηση, μόνο και μόνο επειδή μας… «βολεύει». Η αλήθεια είναι συνήθως σκληρή. Το ψέμα όμως, θα ‘ναι πάντα γλυκό… Συχνά συμβαίνει, ακόμα κι ένα τόσο δα ψεματάκι να αλλάζει τα πάντα και να αποτελεί από μόνο του το… «αλατοπίπερο» σε κάθε ιστορία.
Κάθε χρόνο η «Ανακωχή των Χριστουγέννων» αποτελεί πρώτο θέμα σε πάρα πολλά αθλητικά Μέσα. Τόνοι… μελάνι χρησιμοποιούνται όποτε πλησιάζουν οι γιορτές για να γραφτεί και να αναπαραχθεί μία ιστορία που ίσως να μην είναι πέρα για πέρα αληθινή.
Και πάει κάπως έτσι…
Βρισκόμαστε στο 1914, ανάμεσα στα χαρακώματα, κάπου στο Δυτικό Μέτωπο. Λίγους -μόλις- μήνες αφότου έχει ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, μέχρι το τέλος του οποίου 9 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Είναι παραμονή Χριστουγέννων. Στο Βέλγιο. Από τη μία βρίσκονται οι Βρετανοί στρατιώτες και από την άλλη οι Γερμανοί. Οι τελευταίοι, έχουν αρχίσει να στολίζουν δέντρα, όπως προβλέπει το έθιμο, και να τραγουδούν. Οι Άγγλοι τραγουδούν κι αυτοί μαζί τους… Μεταξύ τους ανταλλάσσουν ευχές. Ο καθένας στη γλώσσα του.
Έχουν ξημερώσει Χριστούγεννα και οι στρατιώτες και των δύο πλευρών, παρακούοντας τις εντολές από στρατηγούς και πολιτικούς, κηρύσσουν ανακωχή! Τα πυρά έχουν σταματήσει και τώρα τσιγάρα και εφημερίδες αλλάζουν χέρια και περνούν από τα βρετανικά στα γερμανικά και το αντίστροφο. Μεταξύ του ενός εκατομμυρίου στρατιωτών που λαμβάνουν μέρος στην ανακωχή, βρίσκεται κι ένας δεκανέας ο οποίος είναι πλήρως αντίθετος με τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και επιθυμεί να συνεχιστούν οι εχθροπραξίες. Το όνομα αυτού; Αδόλφος Χίτλερ.
Κάπου ανάμεσα στα χαρακώματα εμφανίζεται μία πάνινη αυτοσχέδια μπάλα ποδοσφαίρου και το παιχνίδι αρχίζει!
Όλα αυτά φαντάζουν πολύ όμορφα. Σε μία περίοδο σκληρή κι απάνθρωπη, στην οποία κυριαρχεί το μίσος και εκατομμύρια άνθρωποι «θυσιάζονται» στο βωμό της εξουσίας και του χρήματος, εμφανίστηκε μία μικρή αχτίδα φωτός…
Είναι όμως όλα τα παραπάνω αλήθεια ή… κρύβεται κάπου ένα μικρό ψέμα που ωραιοποιεί τις καταστάσεις;
Η παραπάνω φωτογραφία χρησιμοποιείται κατά κόρον από τα περισσότερα Μέσα, όμως δεν αποτυπώνει την πραγματικότητα.
Μεταξύ των γεγονότων που έλαβαν χώρα την ημέρα εκείνη, το ποδοσφαιρικό παιχνίδι μεταξύ των στρατιωτών των δύο πλευρών, είναι το πιο διαδεδομένο. Θεωρείται μία στιγμή κατά την οποία το αθλητικό πνεύμα και η αγάπη για το ποδόσφαιρο, έδωσαν σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα μία δόση χαράς… Μία στιγμή ευτυχίας! Κάθε χρόνο, μέσα στον Δεκέμβριο, σχολιαστές, παρουσιαστές, influencers, αρθρογράφοι… άπαντες αναφέρονται στην «Ανακωχή των Χριστουγέννων», ως μία ηλιαχτίδα στο σκοτάδι. Στις μέρες μας, άλλωστε, είναι κάτι παραπάνω από επίκαιρο, με την πανδημία να κατακλύζει την υφήλιο.
Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη φωτογραφία δεν έχει καμία σχέση με την ημέρα εκείνη.
Ειδικότερα, αποτυπώνεται ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι, το οποίο διεξήχθη περίπου 2.000 χιλιόμετρα μακριά από τη Φλάνδρα, ακριβώς έναν χρόνο μετά, δηλαδή το 1915, σε ένα χωράφι έξω από τη Θεσσαλονίκη!!!
Στην πραγματικότητα, πολλοί είναι οι ιστορικοί που διερευνούν εάν πράγματι συνέβη το παιχνίδι ποδοσφαίρου κατά την Χριστουγεννιάτικη ανακωχή…
Οι επιστολές που στάλθηκαν από τους συμμετέχοντες στην εκεχειρία προς τους συγγενείς τους ήταν γεμάτες από απίστευτα σχόλια για τα απροσδόκητα γεγονότα που εκτυλίσσονταν. Μεταξύ των στρατιωτών ήταν και ο μελλοντικός μυθιστοριογράφος Henry Williamson, ο οποίος περιέγραψε τα γεγονότα σε ένα γράμμα προς τη μητέρα του, στις 26 Δεκεμβρίου του 1914, η οποία δημοσιεύτηκε στην Daily Express στις αρχές Ιανουαρίου.
«Χθες οι Βρετανοί και οι Γερμανοί συναντήθηκαν και έσφιξαν τα χέρια ανάμεσα στα χαρακώματα, και αντάλλαξαν αναμνηστικά και έσφιξαν τα χέρια. Ναι, όλη την ημέρα των Χριστουγέννων, όπως στο γράφω! Θαυμάσιο δεν είναι;»
Εκτός από τέτοια γράμματα υπήρχαν και κάποια που θεωρούνται… «ανέκδοτα» με τα οποία οι στρατιώτες ήθελαν να καθησυχάσουν τους συγγενείς τους και να δώσουν μία εύθυμη νότα στους χαλεπούς καιρούς που διένυαν. Μερικά από αυτά έκαναν λόγο για μπάλες ποδοσφαίρου οι οποίες εμφανίζονταν στο μέτωπο. Μια τέτοια επιστολή, ενός Βρετανού στρατιώτη, που δημοσιεύτηκε ανώνυμα, ανέφερε:
«Την ημέρα των Χριστουγέννων είχαμε μία μπάλα ποδοσφαίρου στα χαρακώματα και ζητήσαμε από τους Γερμανούς να στείλουν μια ομάδα να μας αντιμετωπίσει. αλλά είτε θεώρησαν το έδαφος πολύ σκληρό, καθώς είχε παγωνιά όλη τη νύχτα, και ήταν ένα οργωμένο χωράφι, είτε οι αξιωματικοί τους απαγόρευσαν.»
Όλες αυτές οι πηγές, βέβαια, δεν μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψιν από τους επιστήμονες ως αδιάσειστα στοιχεία, ούτε είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι όλα αυτά που ανέφεραν οι στρατιώτες ήταν αλήθεια.
Όπως υπογραμμίζει και ο ιστορικός Simon Jones, πολύ συχνά τέτοιες αναφορές στο ποδόσφαιρο αφορούν παιχνίδια τα οποία δεν έγιναν ποτέ ή ακόμη και σε φήμες ότι κάπου αλλού στα χαρακώματα διεξαγόταν κάποιος αγώνας ποδοσφαίρου.
Ένας άλλος ιστορικός, ο Iain Adams, ο οποίος έχει ερευνήσει σε βάθος το ενδεχόμενο να οργανώθηκαν «αυτοσχέδιοι» αγώνες ποδοσφαίρου στα χαρακώματα ή αλλιώς “no man’s land”, αναφέρει σε μία από τις έρευνές του: «Με χιλιάδες νέους άνδρες να στέκονται στα χαρακώματα την ημέρα των Χριστουγέννων και να μην μπορούν πραγματικά να συνομιλήσουν μεταξύ τους, όταν εξαντλούνταν οι «αυτοσχέδιες» νοηματικές γλώσσες και ανταλλάσσονταν μπιχλιμπίδια, σίγουρα κάποιος θα είχε κλωτσήσει κάτι και κάποιος άλλος θα το είχε κλωτσήσει πίσω.»
Τα… ντοκουμέντα!
Κοιτάζοντας εικόνες της «εκεχειρίας» που φιλοξενούνται στο Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου, παρατηρούμε τα πρόσωπα των στρατιωτών που… σχεδόν χαμογελούν κοιτάζοντας τον φακό. Σε καμία από αυτές, όμως δεν εμφανίζεται κάποια -έστω αυτοσχέδια έστω- ποδοσφαιρική μπάλα ή οτιδήποτε άλλο που να μαρτυρά την ύπαρξη κάποιας «νότας» ποδοσφαίρου στα χαρακώματα.
Στρατιώτες στην Ανακωχή των Χριστουγέννων στο Δυτικό Μέτωπο το 1914. Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο, Λονδίνο
Για να καλυφθεί, λοιπόν, το κενό της ανυπαρξίας φωτογραφικού υλικού, υιοθετήθηκε αυτή η πανέμορφη φωτογραφία στρατιωτών που παίζουν ποδόσφαιρο στη χώρα μας. Σίγουρα θα αναρωτιέστε, όμως, ποια είναι η ιστορία πίσω από τη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης. Οι άνδρες που διακρίνονται είναι από τη Βρετανική 26η Μεραρχία, οι οποίοι είχαν σταλεί από τη Γαλλία στη μακεδονική πρωτεύουσα για να βοηθήσουν τη Σερβία εναντίων των Βουλγάρων.
Κλείνοντας, η ιστορία για την οποία ψάξαμε πληροφορίες, αναζητήσαμε στοιχεία και «ξεψαχνίσαμε» σάιτ από κάθε μεριά του κόσμου, μπορεί να μην είναι πέρα για πέρα αληθινή, μπορεί να είναι καθ’ όλα αποκύημα της φαντασίας κάποιου νεαρού στρατιώτη ή ακόμα και να είναι πραγματική 100%, το συμπέρασμα όμως είναι ένα:
Ακόμα και στους πιο σκοτεινούς καιρούς θα υπάρχει μια ηλιαχτίδα φωτός. Πραγματική ή φανταστική δεν έχει σημασία… Αρκεί που υπάρχει και είναι εκεί για να σε κάνει να ζήσεις ή να πεθάνεις για αυτή.
